वाक्प्रचार व त्यांचे अर्थ
खोडी उलटणे – आपण
केलेली खोडी अंगाशी येणे .
शाळा बुडवणे –शाळेला
दांडी मारणे .
परवानगी मिळणे –
मोकळीक मिळणे .
रक्ताचे पाणी
करणे – खूप कष्ट करणे .
आभाळ ठेंगणे
होणे – खूप आनंद होणे .
निरुत्तर होणे –
एखाद्याच्या प्रश्नाने अबोल होणे .
पोटतिडकीने
बोलणे – मनापासून कळकळीने बोलणे .
अचंबा वाटणे –
आश्चर्य वाटणे ,नवल वाटणे .
डोळे पणावणे –
डोळ्यांत अश्रू दाटणे.
गहिवरून येणे –
हृदय भावनेने भरून येणे .
कित्ता गिरवणे –एखादा
वागेल तसे वागणे .
झटत राहणे – सतत
प्रयत्न करणे .
कडकडून भेटणे – घट्ट मिठी मारणे .
मायेचा वर्षाव
करणे – खूप प्रेम करणे .
पोटाशी धरणे –
मायेने जवळ घेणे .
थंडीने कुडकुडणे
– खूप थंडी वाजणे.
डोळा लागणे –
झोप लागणे .
पोटात कावळे
ओरडणे – खूप भूक लागणे .
टाळाटाळ करणे –
एखादी गोष्ट करायची टाळणे .
कडाक्याची थंडी
पडणे – खूप कडक थंडी पडणे .
आग्रह करणे –
हट्ट करणे , हेका धरणे .
अंधार पडणे –
रात्र होणे .
पाठ थोपटणे –
शाबासकी होणे .
घामाघूम होणे –
खूप घाम येणे .
काळजी वाटणे –
खंत वाटणे .
शोध घेणे –
हुडकणे .
देहभान विसरणे –
स्वतःची जाणीव विसरणे ,गुंग होणे .
पाठलाग करणे –
पाठोपाठ जाणे.
पदर पसरणे –
दुवा मागणे .
मन भरून येणे –
भावना दाटून येणे .
मन लालचावणे-
एखादी गोष्ट हवीहवीशी वाटणे .
गायब होणे –
नाहीसे होणे .
मनावर ताबा
मिळवणे – संयम बाळगणे .
धुडकावून लावणे
– नकार देणे .
नावाचा जप चालणे
– सारखी सारखी एखादी गोष्ट आठवणे .
आनद उतू जाणे –
खूप आनंद होणे .
मोलमजुरी करणे –
कष्टाची कामे करून पैसे मिळवणे .
धाडस दाखवणे –
हिम्मत दाखवणे .
झुंज देणे –
लढणे .
संवर्धन करणे – काळजीपूर्वक वाढवणे .
खडानखडा माहिती
असणे – संपूर्ण माहिती असणे .
वावर असणे –
हिंडणे –फिरणे .
गौरव करणे –
सन्मान करणे .
गायब होणे –
अदृश्य होणे .
डोळे टिपणे –
अश्रू पुसणे .
रस्ता पार करणे
– रस्ता ओलांडणे .
खुशीत मान डोलवणे
– आनंदाने होकार देणे.
गलबलून येणे –
गहिवरणे , मन भरून येणे .
छाती धडधडणे –
जीव घाबराघुबरा होणे .
आर्जव करणे –
विनंती करणे ,विनवणी करणे .
टिंगल करणे –मस्करी
करणे ,खोडी करणे ,चेष्टा करणे .
निरीक्षण करणे –
नीट पाहणे .
कुतूहल वाटणे –
उत्सुकता निर्माण होणे .
आश्चर्य वाटणे –
नवल वाटणे .
जोपासणे – निगा
राखणे ,काळजी घेणे .
पाळत ठेवणे –
नीट लक्ष ठेवणे .
सुळकी मारणे –
सूर मारणे , झेप घेणे .
फन्ना उडवणे –
पदार्थ खाऊन लगेच संपवणे .
फस्त करणे - सगळे खाऊन संपवणे .
आधार देणे –
आश्रय देणे .
परोपकार करणे –
दुसऱ्यांची मदत करणे .
उधळून देणे –
विखरून टाकणे .
पसार होणे –
पळून जाने .
भरारी घेणे –
झेप घेणे .
कानोसा घेणे –
अंदाज घेणे .
वीरगती प्राप्त
होणे – वीरमरण येणे .
रवानगी करणे –
पाठवणे.
कारावास ठोठावणे
– कैदेची शिक्षा देणे .
बंड पुकारणे –
विरोधात उठाव करणे .
टिकाव लागणे –
निभाव लागणे .
जेरीस आणणे –
हैराण करणे .
संकल्प करणे –
दृढ निश्चय करणे .
असंतोष निर्माण
होणे – प्रचंड नाराजी निर्माण होणे ,चीड येणे .
रस घेणे – विशेष
आवड असणे .
उरत धडधडणे –
भीती वाटणे .
नजर चुकवणे –
डोळ्याला डोळा न देणे , शरम वाटणे .
पोटात खड्डा
पडणे – भीती वाटणे .
पाय लटलटू लागणे
– घाबरून पाय थरथरणे .
कबूल करणे –
मान्य करणे .
जीव भांड्यात
पडणे – दिलासा मिळणे .
चलबिचल होणे –
जीवाची घालमेल होणे .
डोक्यावरून हात
फिरवणे – माया करणे.
ठणकावून सांगणे
– ठामपणे सांगणे .
ऐपत नसणे – कुवत
नसणे .
ढसाढसा रडणे –
खूप रडणे.
धूम ठोकणे –
जोराने पळणे.
भरून येणे –
गहिवरणे.
बदला घेणे –
वचपा काढणे .
निर्धार करणे –
ठाम निश्चय करणे.
भूमिगत होणे –
लपून राहणे .
अटक करणे – कैद
करणे.
बाळकडू मिळणे –
लहानपणापासून संस्कार होणे.
प्रभाव असणे –
ठसा असणे ,छाप पडणे.
सुगावा लागणे –
माग मिळणे, पत्ता कळणे.
पाळत ठेवणे-
मुद्दाम नजर ठेवणे.
अवगत होणे-
माहित असणे.
सहभाग घेणे –
सामील होणे.
धमकावणे – धमकी
देणे.
प्रोत्साहित
करणे- उत्तेजन देणे .
अवलंब करणे – अंगीकारणे ,स्वीकारणे.
प्रत्यय येणे –
अनुभवास येणे .
प्राणांची आहुती
देणे – बलिदान करणे.
अजरामर होणे-
कायम स्मरणात राहणे .
दंग होणे- गुंग
होणे ,मग्न होणे, गर्क होणे.
एकटक पाहणे –
एकाच जागी स्थिर नजरेने पाहणे.
उगम होणे –
सुरुवात होणे.
भेट घेणे –
भेटायला जाणे (मुद्दाम )
स्वागत करणे-
सन्मानाने बोलावणे.
ओळख करून देणे –
परिचय करून देणे.
पार पडणे –
एखादे काम नीट पूर्ण होणे.
अभिनंदन करणे –
कौतुक करणे ,शाबासकी देणे.
मन लावून ऐकणे –लक्षपूर्वक ऐकणे .
पोट धरून हसणे –मनमुराद
खूप हसणे .
छंद लागणे – अति आवड निर्माण होणे .
नजरेत येणे –लक्षात येणे.
प्रोत्साहन मिळणे
– उत्तेजन मिळणे .
परिवर्तन घडणे -
बदल घडणे .
वळण मिळणे – कलाटणी
मिळणे .
मुग्ध होणे-
गुंग होणे .
संकल्प करणे –निश्चय
करणे .
घरदार सोडणे –कुटुंबीयांपासून
दूर राहणे.
त्याग करणे –
सोडून देणे .
वनवास सोसणे –
हालअपेष्टा सोसणे.
अधीर होणे-
उत्सुक होणे.
सामसूम होणे –
शांतता पसरणे.
सफल होणे –
यशस्वी होणे.
फस्त करणे –
खाऊन संपवणे.
आश्चर्य वाटणे –
नवल वाटणे .
कूच करणे – पुढे
निघणे.
कपाळावर हात
मारणे –निराश होणे,हताश होणे.
काबाडकष्ट करणे
– खूप मेहनत करणे.
जीव तुटणे –
प्राण कळवळणे .
ऋण काढून सण
करणे – ऐपत नसताना कर्ज काढून उत्सव करणे.
जीव तोडून
सांगणे- तळमळीने बोलणे.
शब्दाला वजन
नसणे – सांगण्याला किंमत नसणे.
त्याग करणे –
सर्व सोडून देणे.
दंड भोगणे –
शिक्षा भोगणे.
पसार होणे- पळून
जाणे.
घाम गाळणे –
कष्ट करणे.
पत्ता न लागणे –
मागमूस नसणे.
पर्वा न करणे-
चिंता न करणे.
पायावर डोके
ठेवणे- नमस्कार करणे.
झिम्मड उडणे-
गर्दी उसळणे.
पळ काढणे- पळून
जाणे.
पायाखाली घालणे-
अंतर कापणे,हिंडणे.
तडाखा देणे- मार
देणे.
हाताच्या
अंतरावर असणे- अगदी जवळ असणे.
भान सुटणे- लक्ष
विचलित होणे,जाणीव नसणे.
मोडून पडणे-
कोलमडून जाणे.
पंचाईत होणे-
अडचण निर्माण होणे.
आभार मानणे-
कृतज्ञता व्यक्त करणे.
थक्क होणे –
आश्चर्यचकित होणे.
पार करणे –
पलीकडे जाणे.
गलका करणे –
आरडाओरडा करणे, गोंधळ करणे.
लचांड निर्माण
होणे – अडचण निर्माण होणे.
निरोप घेणे –
निघून जाणे.
थरकाप उडणे –
भीतीने अंग थरथरणे.
थंडीने काकडणे – थंडीमुळे अंग कापणे.
हुज्जत घालणे –
वाद घालणे.
आरोप करणे – आळ
घेणे,तक्रार करणे.
मनाला लागणे –
वाईट वाटणे.
मनात घोळत राहणे
– नेहमी आठवत राहणे.
कमी लेखणे – कमी
महत्व देणे.
नावारूपाला येणे
– प्रसिद्ध पावणे.
संधी चालून येणे
– स्वतःहून मोका मिळणे.
स्वप्न साकार
होणे- स्वप्न प्रत्यक्षात येणे.
विलंब लावणे –
उशीर करणे.
रवाना करणे –
पाठवणे.
प्रोत्साहन देणे
– उत्तेजन देणे.
निधन होणे – मरण
पावणे.
गुबगुबीत होणे –
बाळसे येणे.
जीव गुंतणे- मन
एखाद्या गोष्टीत अडकणे .
कपाळावर आठ्या येणे
– नाराजी व्यक्त करणे.
वाया जाणे –
फुकट जाणे.
आतुर असणे –
उत्सुक होणे.
मेळ बसणे –सांगड
घालणे.
कामाची कास धरणे
– कामाला तयार असणे.
पोटाला घास
मिळणे- खायला अन्न मिळणे.
अबाधित ठेवणे –
बंधन न घालणे.
अंतर न देणे –
दूर न ठेवणे.
पालनपोषण करणे –
संगोपन करणे.
कुरकुर करणे –
तक्रार करणे.
खंत न बाळगणे –
काळजी न करणे.
हरखून जाणे –
थोड्याशा यशाने आनंदित होणे.
न डगमगणे – न
घाबरणे.
संकटाचे डोंगर
उभे राहणे – खूप मोठे संकट येणे.
संसाराचा गाडा
चालवणे – प्रपंच नेटाने करणे.
जीवन वाहून घेणे
– सर्वस्व देणे.
नाव कमावणे –
प्रसिद्ध पावणे.
स्थापना करणे –
निर्माण करणे.
बेगमी करणे-
भविष्यासाठी साठा करणे.
भारावून जाणे –
प्रभावित होणे.
नियम पाळणे –
अटी सांभाळणे.
नियंत्रण ठेवणे
– ताबा ठेवणे.
आडवे होणे –
झोपणे.
चेहरा उतरणे –
नाराज होणे , वाईट वाटणे.
बोटांनी ओठ
झाकणे – हसू लपवणे.
गाडग्यासारखे
तोंड करणे- रुसून बसणे.
आरंभ करणे –
सुरुवात करणे.
धूम पळणे –
जोराने धावणे.
झडप घालणे –
पकडण्यासाठी उडी घेणे.
नकार देणे –
नाही म्हणणे.
बट्ट्याबोऴ होणे
– सगळे बिघडून जाने.
ठेंगा दाखविणे –
चिडविण्यासाठी अंगठा दाखवणे .
टाळाटाळ करणे-
मुद्दाम दुर्लक्ष करणे.
घाबरगुंडी उडणे-
खूप घाबरणे.
विचारपूस करणे –
चौकशी करणे.
काबुल करणे –
मान्य करणे .
देखभाल करणे –
सांभाळ करणे.
आकाश ठेंगणे
वाटणे- खूप आनंद होणे.
सामील करणे –
सहभागी करणे.
संमती दर्शवणे –
मान्यता देणे.